Ελληνικός Μύθος και Λόγος

Κάθε πλήρης νοήματος και ταυτοχρόνως νοηματοδοτούσα εφηρμοσμένη αφήγηση περί των εκάστοτε συλλογικώς αναγνωριζομένων ως σπουδαίων πραγμάτων, τα οποία αφορούν τον Κόσμο, τους Θεούς και την ανθρωπότητα. Σε αντίθεση προς τον αποκαλυτπτικό (αξιωματικώς μη λογικό) λόγο, ο μυθολογικός είναι με τον δικό του τρόπο (δηλαδή ολιστικώς) λογικός. Στην Μυθολογία αυτή καθεαυτή, ενυπάρχει Αλήθεια (αν και μόνον για εκείνους που γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τον Μύθο και πώς να ζουν μέσα σε αυτόν), γι΄αυτό και είναι ενταλώς άκυρες οι υπόλοιπες (πέραν της χυδαίας ερμηνείας των Μύθων των Εθνικών υπό των χριστιανών συγγραφέων) υπό χριστιανική γωνία δυτικές προσεγγίσεις της, διότι η ενυπάρχουσα Αλήθεια δεν είναι συμπτωματική, η ίδια δε η Μυθολογία δεν προάγει την ακαταληψία και την άγνοια, δεν αποτελεί ποιητικό σύνολο, δεν αποτελεί απλοϊκή «επικάλυψη» αρχαίων ιστορικών ή φυσικών γνώσεων, ούτε παρανόηση ή παραμόρφωση επιστημονικών ή θρησκευτικών αληθειών (για έναν κατάλογο των κυριοτέρων εκπροσώπων αυτών των προσεγγίσεων βλ. Δ. Μήττα, σελ. 305, σημ. 195). Όπως ορθώς έχει διατυπωθεί (Μήττα, σελ. 317), η Μυθολογία, όπως και η Φιλοσοφία, είναι κανονική Επιστήμη του Όντος (Scientia Entis), με βασική προϋπόθεσή της ωστόσο την εξασφάλιση μίας «αμέσου αληθείας» μέσω της ταυτότητος του «Φαίνεσθαι» και του «Είναι». Ο μυθολογικός λόγος δεν επιδιώκει όπως η Φιλοσοφία να είναι ο λόγος του υποκειμένου «Άνθρωπος» για ένα αντικείμενο λ.χ. «Όντως Ον», «Κόσμος», «Θεοί», αλλά ένας αυτό- αναδυόμενος λόγος του ιδίου του Όντως Όντος, του Κόσμου ή των Θεών, για τον εαυτό τους.

Σε πλήρη αντίθεση προς τον άνευ ουσιαστικού περιεχομένου Θρύλο, ο οποίος αποτελεί ένα εκ των χειροτέρων προϊόντων της μεταχριστιανικής εποχής, καθώς σε αυτόν η κοινή φαντασιοπληξία προσπαθεί να καθιερωθεί προσωρινώς σε κοινή πίστη και εν συνεχεία σε «Ιστορία», ο Μύθος είναι μία υπερβατική μορφή καθολικής και εξω-χρονικής Ιστορίας, η οποία σε αντίθεση προς την κανονική Ιστορία δεν είναι υποχρεωμένη να εξαρτάται από και να υποτάσσεται στην «υπαρκτή» (υπό την έννοια της αποδεδειγμένης) πραγματικότητα. Υπό αυτή την έννοια, ο Μύθος μπορεί να ορισθεί και ως υψηλού επιπέδου λαϊκή αφήγηση, τμήμα μίας Εθνικής Παραδόσεως, η οποία χρησιμοποιεί υπερβολικώς το συναίσθημα, τις λεγόμενες «κοινές έννοιες» και την ιδιαιτέρα εθνική ιδιοσυγκρασία, για την εγχάραξη ηθικών, κοσμολογικών ή θρησκευτικών αληθειών στο νου ανθρώπων, οι οποίοι για διαφόρους λόγους αδυνατούν να κινηθούν στον χώρο των αφηρημένων εννοιών. Οι Μύθοι δεν έχουν κοινή προέλευση ή κοινή χρονική αφετηρία, ωστόσο το ότι αποτελούν εξαιρετικώς ευφυείς και θελκτικές δημιουργίες, αποδεικνύει ότι οι ανώνυμοι εμπνευστές τους υπήρξαν κάτοχοι βαθύτατης Γνώσεως. Εξαιτίας αυτής της ίδιας της φύσεώς τους, η κατά γράμμα λήψη των Μύθων υπό ανθρώπων, που στέκουν εκτός των συγκεκριμένων αισθητικών, γνωστικών, ηθικών και φαντασιακών δεδομένων της κάθε Εθνικής Παραδόσεως και εποχής, εγκυμονεί πάντοτε τον κίνδυνο της καταλήξεως σε λανθασμένα ή τερατώδη συμπεράσματα Κάθε είδους ερμηνεία του Μύθου ως κανονικής Ιστορίας, τον εκχυδαΐζει και αποτελεί βέβηλη και χονδροειδή απάτη, όπως λ.χ. ο «Ευημερισμός» κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους και η προκλητική «Χριστιανική Ερμηνεία» («Interpretatio Christiana») εκ της Ύστερης Αρχαιότητος και εντεύθεν. Για να γίνει κατανοητή η φύση του Μύθου, απαιτείται προηγουμένως να κατανοηθεί το γεγονός ότι αυτός, ιδίως στην πολύ σπουδαία αιτιολογική του μορφή, αποτελεί εμνευσμένη δημιουργική ταύτιση «εσωτερικών» και «εξωτερικών» καταγραφών γεγονότων, αναπαραστατικής και αφηρημένης σκέψεως, διευρυμένης συνειδήσεως, λογικότητος, καθώς και αφηγηματικού και φιλοσοφικού λόγου.

Από το βιβλίο «Θύραθεν» Φιλοσοφικό Λέξικο, Βλάσης Γ. Ρασσιάς, εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη